جزء سیام قرآن کریم یا عم جزء نام کتاب و اصطلاحی قرآنی است که شامل جزء سیام و آخرین جزء قرآن است.
این کتاب از سوره نباء آغاز میشود.
از دیر باز قرآن کریم را به سی جزء مساوی تقسیم کردهاند.جزء (جزو) سیام قرآن که با سوره نبأ آغاز میگردد، از گذشتههای دور به صورت مستقل نوشته یا چاپ میشد و مورد استفاده قرار میگرفت.
علت نامگذاری این کتاب و اصطلاح به عم جزء، عبارت عم یتسائلون در ابتدای سوره نباء و آغاز کتاب است.
کتاب جزء سیام قرآن کریم به جهت سهولت در آموزش و یادگیری، مورد توجه مکتبخانههای قدیم و آموزشگاههای قرآنی امروزی است.
کودکان از سن پنج سالگی به مکتبخانهها فرستاده میشدند و شاگردان این محافل، پس از یادگیری حروف الفباء، به خواندن جزء آخر قرآن یعنی عمجزء میپرداختند.
پس از گذراندن دوره عمجزء، دروس حساب و ریاضی شروع میشد.
کتاب عم جزء با عبارات عربی «هو الفتاح العلیم» شروع میشد و اولین جملهای که کودکان خوانش آن را فرامیگرفتند، همین آیه بود.
در ادامه کتاب عبارت «رب یسر و لا تعسر سهل علینا یا رب العالمین» قرار داشت و پس از آن آموزش حروف ابجد، هوز، حطی و برخی اصطلاح از این دست قرار داشت.
در این مکتبخانهها کودکان آموزش دیده بودند تا به خطوط قرآن دست نزنند و از نشانی با عنوان «چوب الف» استفاده کنند.
عبدالله مستوفی در این خصوص در خاطرات خود مینویسد: «عم جزوی که برای من تدارک کرده بودند، با یک چوب الف کاغذی حاضر بود.
آخوند بلافاصله مرا پیش طلبید. عم جزو را باز کرد و «هو الفتاح العلیم» را با شعر بعدش به من آموخت.»
در بسیاری از مکتبخانهها، دانشآموزان موظف بودند تا علاوه بر یادگیری روخوانی قرآن، از روی کتاب عمجزء، سورههای کوچکی از قرآن را نیز حفظ کنند.
جزء سیام قرآن کریم یا عم جزء شامل جزء سی قرآن بودهاست و در فرهنگ عامیانه، قدرت و توانایی در فهم و خوانش این کتاب، یک درجه علمی محسوب میشده است و گفته میشد «فلانی سوادش در حد عم جزء است»